بومادران در طول رویش به شرایط اقلیمی خاصی نیاز ندارد و تقریبا در هر اقلیمی رویش میکند. بومادران در مناطق گرم و آفتابی گلهای بیشتری تولید می‌نماید. خاکهای سبک شنی برای کشت این گیاه مناسب است.
آماده سازی خاک
تناسب مقدار عناصر اصلی نظیر ازت ، فسفر و پتاس نقش عمده‌ای در افزایش پیکر رویشی گیاه و همچنین در افزایش اسانس آنها دارد.
تاریخ و فواصل کاشت
زمان مناسب برای کشت مستقیم گیاه در زمین اصلی اواخر تابستان - اوایل پائیز است. در این روش بذور در ردیفهایی به فاصله 40 تا 50 سانتیمتر در زمین اصلی کشت می‌شوند. برای هر هکتار زمین به 2 تا 3 کیلوگرم بذر نیاز است. زمان مناسب برای کشت غیر مستقیم اوایل بهار است. برای این کار بذور در ردیفهای به فاصله 5 تا 20 سانتیمتر در خزانه هوای آزاد کشت می‌شوند. سپس نشاء‌ها در زمین اصلی در ردیفهایی به فاصله 60 سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف 25 تا 30 سانتیمتر کشت می‌شوند.
فصل پائیز زمان مناسبی برای تکثیر رویشی بومادران میباشد. در این روش بوته‌ها در ردیفهایی به فاصله 60 سانتیمتر کشت می‌شوند فاصله دو بوته از یکدیگر 25 تا 30 سانتیمتر مناسب است. بومادران 4 تا 5 سال در زمین باقی می‌ماند. گیاهانی که دوره رویشی کوتاهی دارند برای تناوب کشت با بومادران مناسب‌ترند زیرا پس از برداشت آنها زمان کافی برای آماده ساختن زمین وجود خواهد داشت.
کاشت
کشت و تکثیر بومادران توسط بذر و به شکل رویشی نیز انجام می گیرد. تکثیر توسط بذر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت می‌گیرد.
* کشت مستقیم: بذور به صورت ردیفی در زمین اصلی که بستر آن برای کشت بومادران آماده شده است کشت می‌شوند.
* کشت غیر مستقیم: بذور را در زمان مناسب در خزانه هوای آزاد کشت می‌کنند. عمق بذر در موقع کاشت نباید بیشتر از 0.5 سانتیمتر باشد. پس از آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه اوایل پائیز می‌توان نشاء‌ها را به زمین اصلی منتقل نمود.
* تکثیر رویشی: تکثیر رویشی گیاه از طریق تقسیم بوته صورت می‌پذیرد. گیاهان 4 تا 5 ساله را در فصل پائیز از خاک خارج می‌کنند. سپس هر گیاه را به 2 تا 4 بوته تقسیم و در زمین مورد نظر کشت می‌نمایند.
داشت
رشد اولیه بو مادران بسیار کند میباشد. از این رو مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علفهای هرز ضرورت دارد. در سال اول رویش می‌توان از علف‌کش کرب (Kerb) به مقدار 4 کیلوگرم در هکتار استفاده کرد. از آفات گیاه سنهای لکه‌دار (Lygus spp) با مکیدن شیره گیاه سبب ضعیف شدن گیاهان می‌گردند. لارو نوعی پروانه (Hemimene Petriverella) از ریشه این گیاه تغذیه میکند که در صورت پیشروی و عدم مبارزه با آنها صدمات زیادی به محصول وارد خواهند کرد.
برداشت
در صورتی که گیاهان بطور غیر مستقیم کشت و در فصل پائیز به زمین اصلی منتقل شده باشند یکسال پس از کاشت (از سال دوم) به گل می‌نشیند و می‌توان محصول را برداشت کرد. چنانچه گیاهان بطور مستقیم کشت شده باشند، محصول از سال سوم قابل برداشت خواهد بود. چون گیاهان در مرحله گلدهی از بیشترین مقدار ماده موثره برخوردارند، این مرحله زمان مناسبی برای برداشت گلها و پیکر رویشی (ساقه‌ها و شاخه‌های جوان) بومادران است. هنگام جمع آوری گلها باید آنها را به همراه دمگل به طول 3 تا 4 سانتی متر برداشت کرد.
اندامهای برداشت شده را می توان در سایه و یا با استفاده از خشک‌کنهای الکتریکی در دمای 30 تا 40 درجه سانتیگراد خشک نمود. کوتاهی در خشک کردن اندامها سبب تغییر رنگ گلها و پیکر رویشی گیاهان و در نتیجه سبب کاهش شدید مقدار ماده موثر گیاه می‌شود. از سال دوم رویش مقدار پیکر رویشی خشک شده بین 1 تا 4 تن در هکتار است. نسبت پیکر رویشی تازه به خشک 4 به 1 و نسبت گلهای تازه به خشک 6 به 1 میباشد. مقدار اسانس 3 تا 5 کیلوگرم در هکتار است که به روش تقطیر با آب و بخار استخراج می‌شود.
دامنه انتشار
البرز ، رژیون دماوند ، اشتران کوه ، ارومیه ، تبریز، گچسر ، کندوان ، پل زنگوله، راه گرگان به مشهد ، جنگل گلستان ، پلور
معجزه بومادران
سلامت «منزل» شامل تمامي حوزه هاي سلامت، از آسايش روحي تا آرامش دروني و از حظ بصري تا اقناع شنيداري مي شود. «منزل» همانگونه که ايده هايي براي سلامت روحي افراد خانواده و نيز ايجاد زيبايي و آرامش درون چارچوب خانه ارائه مي دهد، سعي دارد تا با استفاده هرچه بيشتر از طبيعت، زندگي را به خانه روح شما که همان جسمتان است وارد سازد. «عطاري منزل» پنجره جديدي است که از «منزل» به روي طبيعت گشوده مي شود و ايده هاي سالمي براي استفاده از انواع گياهان دارويي ارائه مي دهد. روش تهيه جوشانده، بخور، پماد، صابون و حتي دربرخي موارد پختن سوپ هاي خوراکي با استفاده از گياهان دارويي، به شما کمک خواهد کرد تا زندگي سالمي در خانه سالم خود داشته باشيد.
گياه بومادران اصالتا متعلق به اروپا و آسياي غربي است و به صورت سنتي به عنوان مرهم براي زخم ها استفاده مي شده است. اين گياه در آلمان و کشورهاي اروپاي شمالي نيز استفاده زيادي داشته است و از قديم الايام در طب سنتي ايران مورد استفاده قرار مي گرفته است. امروزه نيز مي توانيد بومادران را از عطاري ها و فروشگاه هاي گياهان دارويي تهيه کنيد. اين گياه به دليل قابليتي که در انقباض خون و جلوگيري از خونريزي دارد و همچنين خاصيت ضد سرماخوردگي، از ارزش زيادي برخوردار است. از آن براي درمان سرماخوردگي و همچنين اختلالات مجاري ادرار نيز استفاده مي شود.
آرتیشو
گیاهی است پایا و دارای ساقه راست، شیاردار و به ارتفاع 2/0 تا 5/1 متر که منشأ اولیه آن در منطقه مدیترانه بوده است ولی امروزه به علت پرورش به منظور تغذیه و استفاده های داروئی در نواحی مختلف یافت می شود. آرتیشو ریشه حجیم و برگهای بسیار بزرگ، منقسم به قطعات نامنظم و دندانه دار دارد. سطح فوقانی پهنک برگهای آن نیز به رنگ سبز ولی سطح تحتانی آن به علت دارا بودن تارهای سفید رنگ و فراوان پوشیده از کرک بنظر می رسد. کاپیتول آن بسیار بزرگ و شامل گلهای لوله ای محصور در براکته هائی با ظاهر متفاوت (بر حسب نژادهای مختلف گیاه) است ولی این برکته ها در نژادهای مختلف ممکن است در قسمت انتهایی با ظاهر گرد یا نوک تیز و غیره باشد ناحیه غیر آزاد براکته های آن که به قاعده کاپیتول پیوستگی پیدا می کند گوشتدار و دارای ذخائر غذایی مختلف است. نهنج ضخیم و گوشتدار آن شامل گلهای زیبائی به رنگ آبی یا آبی مایل به بنفش و میوه اش شفاف،به رنگ قهوه ای تیره و منتهی به تارهای سفید و متعددی در قسمت انتهایی است.
نیاز اکولوژیکی
آرتیشو محصول فصل خنک است و بهترین رشد در 24 درجه در روز و 13 درجه در شب انجام می شود. آرتیشو به سرما مقاوم است ولی قسمت هوایی آن در اثر سرمای زمستان و یخبندان خشک می شود. آرتیشو چندین درجه سرمای زیر صفر را تحمل می کند ولی اگر یخبندان در طی رشد گیاه برای مدت زیادی ادامه یابد می تواند گیاه را از بین برد و یا به آن صدمه بزند. به همین دلیل آرتیشو را در مناطقی که دارای آب و هوای ملایم در زمستان است می کارند. ساقه گوشتی زیرزمینی آن در مجاورت سرمای منهای 10 درجه سانتی گراد به مدت چند روز از بین می رود. قسمت خوراکی آرتیشو در سرمای پائین تر از منهای 2 درجه سانتی گراد از بین می رود.آرتیشو را می توان در کلیه خاکها کشت نمود. مناسب ترین زمینها برای کشت آرتیشو خاکهای رس و شنی حاصلخیز بازهکشی و مواد کافی است. pH مناسب خاک بین 8-6 است.
آماده سازی خاک
برای تولید حداکثر محصول می توان مقدار 224-112 کیلوگرم در هکتار ازت و 112-56 کیلوگرم در هکتار P2O5 و 112-34 کیلوگرم در هکتار K2O به خاک اضافه نمود. دادن کود اضافی باعث هدر رفتن سرمایه آلوده شدن آب زیرزمینی و کاهش کیفیت محصول خواهد شد.
تاریخ و فواصل کاشت
فاصله کاشت در زمین اصلی به فواصل 100*75 و 100*100 و یا 80*80 سانتی متر می باشد.
کاشت
در کاشت یکساله از کشت مستقیم بذر استفاده می شود. به دلیل جوانه زنی ضعیف و یا عدم جوانه زنی بذرها ، نیازمند کاشت با تراکم بیشتر و با فاصله نزدیک تر هستیم و بعد از آن باید گیاهان اضافی تنک شوند. آرتیشو با بذر زیاد می شود پس از جوانه زدن برگهای طوقه ای شکل تشکیل می شود که در ادامه رشد ساقه گل دهنده از آن ظاهر می شود ریشه ها و قسمتهای تحتانی ساقه گوشتی شده و به صورت اندام ذخیره ای در می آید. بذر آرتیشو نسبتاً درشت است.نشأ کاری برای بهبود جوانه زنی غیر یکنواخت و طول رویش طولانی استفاده می شود. در کاشت چند ساله از تقسیم طوقه استفاده می شود. که این قطعات ریشه در گودالهایی به عمق 15-10 سانتی متر کاشته می شوند که فاصله گیاهان در ردیف ها 2/4 تا 1/2 سانتی متر و فاصله ردیفها 3 تا 4/2 سانتی متر است. کشت گیاهان در سیستم شبکه ای برای راحت تر شدن حذف علف های هرز انجام می شود. بذر معمولاَ در اواخر زمستان در محل گرم می پاشند. بذر پاشی بهتر است در گلدانهای توربی انجام گیرد. بنابراین در هر گلدان یک عدد بذر قرار می گیرد و روی آنرا با مقداری خاک می پوشانند. دمای خزانه 18 تا 22 درجه سانتی گراد تا زمان جوانه زنی و سپس 12 تا 16 درجه سانتی گراد می باشد. پس از آماده شدن نشاء که حدود 6 هفته به طول می انجامد آنرا در زمین اصلی به فواصل 100*75 و یا 100*100 و یا 80*80 سانتی متر منتقل می کنند. عمق کاشت تشاء عمیق تر از آنچه در خزانه بود می باشد.از سال سوم در پائیز برگها و ساقه های باقیمانده را چند سانتی متر بالاتر از خاک بریده و گیاه را با مقداری خاک نفوذ پذیر، کود حیوانی ، کاه، خاک و برگ یا تورب می پوشانیم . این مواد گیاه را در مقابل یخبندان محفوظ نگه می دارند. در روش از دیاد باپا جوش (Sucker) ، قسمت زیرزمینی آنرا به نحوی تقسیم کرده که هر کدام دارای یک پا جوش باشند. در تهیه پا جوش باید دقت کرد که آنها را از پایه های قوی که محصول زیاد می دهند،انتخاب کرد. طول یا جوش در هنگام قطع باید حدود 25 تا 30 سانتی متر بوده و در صورت امکان با کمی ریشه همراه باشد. تذکر : از ارقام رایج آرتیشو می توان رقم Green Glob را نام برد که 90 درصد به ازدیاد رویشی جواب می دهد. ارقام بذری آرتیشو عبارتند از : Green Glohe Emerald Imperial starImproved
داشت
آرتیشو نیاز به آب کافی در طول دوره رویش دارد. رطوبت کم خاک بویژه در زمان تشکیل جوانه باعث کوچک شدن و کاهش تعداد آن می شود. آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ریشه می شود. دفع علف های هرز باید پس از آبیاری انجام گیرد و بوته آرتیشو را باید در اواخر پائیز قبل از فرا رسیدن سرما و یخبندان ، با مقداری کاه پوشاند و با طناب آنرا بست. بدین ترتیب می توان گیاه را برای سال بعد حفظ نمود. در اوایل بهار کاه را دور کرده و یا اینکه آنها با خاک اطراف مخلوط می کنیم. در این زمان عمل گیاه زنی نیز می تواند انجام گیرد. برای این کار مقداری از خاک اطراف بوته را کنار زده و با یک بیل پا جوشها را از ریزوم قطع می کنند و به همراه مقداری خاک در محل دیگر می کارند. قبل از پر کردن گودالها با خاک بهتر است که مقداری کود حیوانی پوسیده در داخل گودال قرارداد. یکی از روشهای درست مدیریت رشد، قطع کردن دوباره و هرس قبل از جابجایی است، که از سطح زمین و بالای رویش انجام می گیرد. قطع شاخه و برگ برای کاهش هجوم حشرات انجام می گیرد. قطع دوباره، گیاهان را از بین نمی برد بلکه آنها را تحریک به توسعه و رشد،و تولید جوانه های جدید می کند که به زودی ظهور می یایند. وقتی گیاه هرس و یا دوباره قطع می شود اگر رطوبت کافی باشد با بکار بردن 25 تا 50 ppm اسید جیبرلیک گیاه قادر خواهد بود شاخ برگ تولید کند و نمو جوانه تشدید یابد. این عمل می تواند جوانه را حدود 5 تا 7 هفته ترقی دهد. مبارزه با آفات آرتیشو در مراقبت از رشد گیاه باید مدنظر باشد از مهمترین آفات گیاه پروانه آلو (Platyptillia Cardnidactyla) و سفیدک حقیقی،ته ها مثل Aphis Faba و شته سبز هلو می باشد.
برداشت
عمل برداشت زمانی صورت می گیرد که گل به صورت غنچه باشد( قبل از باز شدن گلها)نهنج این گیاه خوراکی بوده و چون گوشتی است با ارزشترین قسمت گیاه می باشد. به غیر از ساقه اصلی گل دهنده در آرتیشو ساقه های گل دهنده فرعی نیز به وجود می آیند که غنچه های آنها کوچکتر است. عمل برداشت غنچه ها قبل از آنکه نرم و یا فیبری شوند، صورت می گیرد. در هنگام برداشت محصول همواره باید سعی نمود تا همیشه حدود 5 ساتی متر از ساقه با گل همراه باشد. برداشت معمولاً با دست و با زحمت انجام می گیرد که شامل قطع تمامی ساقه ها در زیر پایه جوانه گل می باشد. جوانه های برداشت شده با ساقه حدود 15-10 سانتی متر در درازای پایه جوانه و گاهی به طور کوتاه تا هم سطح شدن، با پایه جوانه انجام می گیرد. برداشت های مکرر شدیداً تحت تاثیر دما است در دماهای پائین دوهفته یا بیشتر ممکن است انجام شود و در طول دوره های گرمایی برداشت در هر 4 تا 5 روز انجام می شود. دوره برداشت می تواند 8 تا 9 ماه نیز ادامه داشته باشد که اغلب حدود یکسال است و تقریباً 25 بار برداشت می شود. جوانه های بالاتر از حد بلوغ تلخ و چوبی می باشند و بافت خوراکی و گوشتی کمتری دارند.گیاه باید در زمان حداکثر اندازه و قبل از باز شدن براکته ها برداشت شود.
دامنه انتشار
براکته های گوشتدار آرتیشو برای مصارف تغذیه در ایران پرورش می یابد.
خواص درمانی:
آرتیشو از نظر طب قدیم ایران گرم وخشک است. قسمت مورد استفاده ارتیشو برگ ها و قسمت وسط آن است که به نام قلب ارتیشومعروف میباشد. آرتیشو را آب پز کنید و قسمت گوشتی وسط برگ ها و قلب آن را با سرکه بخورید؛ زیرا:
- کبد را تمیز و اعمال کبد را تنظیم میکند.
- ترشح صفرا را افزایش می دهد.
- از جمع شدن چربی در کبد جلوگیری میکند و آنهایی که کبد چرب دارند؛ بهتر است از آرتیشو استفاده کنند.
- یرقان مزمن را درمان میکند.
- تقویت کننده بدن است.
- موجب بفع ادرار می شود.
- تب بر است.
- در درمان رماتیسم موثر است.
- یبوست های ناشی از عدم دفع صفرا را درمان میکند.
- در درمان ورم روده موثر است.
- باعث دفع سنگ های کیسه صفرا می شود.
- نیروی جنسی را افزایش می دهد.
- کلیه و مثانه را گرم میکند.
- گاز و نفخ معده و روده را از بین می برد.
- باعث هضم غذا می شود.
- بیماری های کبدی را درمان می کند.
- کلسترول خون را پایین می آورد.
- داروی لاغری است. کسانی که می خواهند وزن کم کنند و لاغر شوند، میتوانند هر روز آرتیشو بخورند.
- سرگیجه را برطرف می کند.
- آنهایی که گوششان زنگ میزند، اگر ارتیشو بخورند، بهبودی حاصل می شود.
- مبتلایان به بیماری قند می توانند با خوردن آرتیشو، قند خود را تنظیم کنند، زیرا آرتیشو دارای ماده ای به نام اینولین است که قند خون را ثابت نگاه می دارد.
- در درمان میگرن موثر است.
- در برطرف کردن بیماری آسم مفید است.
- نقرس را برطرف میکند.
- آرتیشو رگ ها را تمییز و تصلب شرایین را درمان می کند.
- در برطرف کردن اگزما موثر است.
- در درمان اکثر بیماری های پوستی اثر مفید دارد.
- سموم بدن را دفع می کند.
- زخم های ریه و روده را درمان میکند.
- برای جلوگیری از ریزش مو، از برگ ها آرتیشو ضماد تهیه کنید و به سر بمالید.
- برای برطرف کردن بوی بد زیر بغل، عصاره برگ آرتیشو را به زیر بغل بمالید.
- اگر عصاره ی آرتیشو را به بدن بمالید خارش را برطرف میکند.
- برای رفع آب آوردن بدن، از جوشانده ی آرتیشو به مقدار سه فنجان در روز استفاده کنید.
مضرات آرتیشو
آرتیشو چون گرم است، ممکن است در بعضی اشخاص تولید سودا کند، لذا بهتر است با سرکه خورده شود. ضمنا بعضی ها طعم آرتیشو را دوست ندارند. این گونه اشخاص، اگر بخواهند از مزایای آرتیشو استفاده کنند، می تنوانند از تنتور، قرص یا کپسول آرتیشو استفاده کنند.
|
روز بخير كاربر مهمان! 
